Stowarzyszenie wzięło udział w konsultacjach publicznych dotyczących projektu ustawy UD 222 – zmiany w Prawie oświatowym. Nasze stanowisko wynika z troski o prawa wszystkich uczniów, a szczególnie tych przewlekle chorych z obniżoną odpornością czy trudnej sytuacji rodzinnej. Proponowane przepisy, w tym wprowadzenie obowiązkowego progu 75% frekwencji, jako warunku klasyfikacji, mogą prowadzić do wykluczenia dzieci z systemu edukacji oraz pogorszenia ich zdrowia fizycznego i psychicznego. W naszym wniosku wskazujemy na naruszenia konstytucji RP, RODO oraz zasad równego traktowania. Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią stanowiska i wspólnego działania na rzecz ochrony dobra uczniów.

Warszawa, dnia 06.08.2025r.

Wniosek Stowarzyszenia i Fundacji Rzecznik Praw Rodziców w ramach konsultacji publicznych projektu ustawy UD222:

Projekt ustawy z dnia 8 lipca 2025 r. o zmianie  art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz.U. z 2023 r. poz. 1559), ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (nr UD222)

Na podstawie zgłoszeń rodziców dzieci przewlekle chorych oraz uczniów zmagających się z problemami zdrowotnymi i psychicznymi, którzy wyrazili głębokie zaniepokojenie projektowanymi zmianami dotyczącymi obowiązkowej frekwencji, w związku z prowadzonymi konsultacjami publicznymi zgłaszamy następujący wniosek do projektu ustawy nr UD222:

1. Wnosimy o usunięcie z projektu zapisu w art. 44k i art. 44n ustawy o systemie oświaty w brzmieniu określającym obowiązek osiągnięcia przez ucznia co najmniej 75% frekwencji jako warunku koniecznego do jego klasyfikacji.

2. Wnosimy o zagwarantowanie ustawowego prawa do egzaminu klasyfikacyjnego uczniom, których nieobecności zostały usprawiedliwione przez rodziców lub przedstawicieli ustawowych i wynikają z przyczyn zdrowotnych, losowych lub rodzinnych.

3. Wnosimy o rezygnację z obowiązku wskazywania przez rodziców szczegółowego powodu nieobecności ucznia oraz o wykreślenie upoważnienia dla nauczycieli do kwestionowania usprawiedliwień rodziców wyłącznie na podstawie subiektywnej oceny.

UZASADNIENIE

Projektowane zmiany w ustawie o systemie oświaty oraz Prawie oświatowym, w szczególności wprowadzenie progu frekwencji 75% jako warunku klasyfikacji ucznia, budzą poważne wątpliwości konstytucyjne, praktyczne oraz społeczne. Zmiana ta narusza fundamentalne prawa obywatelskie i rodzicielskie oraz stoi w sprzeczności z zasadą proporcjonalności.

W szczególności wskazujemy na naruszenie:
– art. 32 Konstytucji RP – zasadę równego traktowania obywateli,
– art. 47 i 48 Konstytucji RP – prawo do prywatności oraz prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami,
– art. 70 Konstytucji RP – prawo dziecka do nauki,
– art. 5 ust. 1 lit. c oraz art. 9 RODO – zasadę minimalizacji danych oraz zakaz przetwarzania danych wrażliwych bez odpowiedniej podstawy prawnej.

Ustanowienie sztywnego progu frekwencji w wysokości 75% jako warunku klasyfikacji, bez wyjątku dla uczniów mających usprawiedliwione nieobecności, w sposób nieproporcjonalny uderza w dzieci przewlekle chore, o obniżonej odporności, w trakcie leczenia, a także dzieci doświadczające trudności psychicznych, rodzinnych i społecznych. Ograniczenie to ma charakter arbitralny, nieuwzględniający indywidualnych sytuacji ucznia, i w rezultacie grozi ich marginalizacją edukacyjną.

Zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, ograniczenia wolności i praw mogą być wprowadzane jedynie wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie prawnym, proporcjonalne i służą ochronie interesu publicznego. Projektowane przepisy nie spełniają tych wymagań. Próg 75% jest wprowadzany bez uwzględnienia indywidualnych przyczyn nieobecności uczniów ani bez zapewnienia realnych mechanizmów odwoławczych i ochronnych.

Warto zauważyć, że nawet w elitarnych programach edukacyjnych, takich jak International Baccalaureate (IB), stosuje się wysokie progi frekwencji (np. 85%), jednak z wyjątkami i elastycznością – przewiduje się np. zwolnienia z obowiązku obecności w przypadku olimpiad, leczenia szpitalnego czy problemów rodzinnych. Projekt ustawy nie przewiduje takich mechanizmów ochronnych, co czyni go rozwiązaniem bardziej rygorystycznym niż standardy światowe.

Ponadto, dopuszczenie do klasyfikacji nie powinno być uzależnione wyłącznie od liczby obecności, ale powinno uwzględniać rzeczywiste osiągnięcia edukacyjne ucznia, zgodnie z celem kształcenia. Proponowana regulacja w obecnym kształcie całkowicie ignoruje tę zasadę.

Niepokój budzi również projektowane upoważnienie nauczycieli do oceny zasadności usprawiedliwień przedstawionych przez rodziców. Brak jasnych kryteriów oceny prowadzi do uznaniowości i narusza zasadę przewidywalności prawa (art. 2 Konstytucji RP). To może skutkować nierównym traktowaniem uczniów i rodziców oraz nadmierną ingerencją w sferę prywatności rodzinnej.

Nie można również pominąć społecznego wymiaru projektowanych przepisów. Rygorystyczna polityka frekwencyjna może prowadzić do dalszego pogłębiania barier edukacyjnych wśród uczniów z problemami zdrowotnymi, psychicznymi i społecznymi.

W związku z powyższym, w imieniu rodzin dotkniętych skutkami projektowanych zmian:
– wnosimy o usunięcie przepisu o progu 75% frekwencji jako warunku klasyfikacji ucznia,
– domagamy się gwarancji ustawowego prawa do egzaminu klasyfikacyjnego w przypadku usprawiedliwionych nieobecności,
– sprzeciwiamy się obowiązkowi szczegółowego uzasadniania nieobecności przez rodziców oraz uznaniowemu kwestionowaniu tych usprawiedliwień przez szkołę.

Przyjęcie obecnej wersji projektu w zakresie frekwencji doprowadzi do nieuzasadnionego ograniczenia prawa do nauki, nadzoru nad rodziną przez szkołę oraz dyskryminacji uczniów w trudnej sytuacji zdrowotnej lub życiowej.

Z poważaniem,

Karolina Elbanowska

Tomasz Elbanowski

Marzena Kąkała